�Ek het saam met Jan vir 23 jaar op sy erfplaas, Wolvengat, geboer. Hy het my altyd in sy boerderysake geken en daarom was ek reeds vertroud met die boerdery. My drie dogters, Leona, Simon� en Laurika het toe reeds hul universiteitstudies voltooi en was selfversorgend. Daarom het ek besluit om, met die hulp van Wilhelm Claassen, wat nou my skoonseun is, met die boerdery voort te gaan,� vertel Christa.
Tans het Christa twee plaasbestuurders, Wilhelm en Dirk Kruger, sowel as 15 permanente plaaswerkers. Die dag-tot-dag bestuur van die plaas word grotendeels in die hande van Christa se plaasbestuurders gelaat, maar Christa is steeds betrokke in die besluitnemingsproses en bespreek gereeld plaassake met hulle.
Die grootste gedeelte van Christa se boerdery bestaan uit mielies (beide wit en geel), maar die boerdery is goed gediversifiseer, met sonneblomsaad, kommersi�le sonneblom, sojabone en graansorghum wat ook aangeplant word. Volgens Christa het die verskeidenheid gewasse wat sy aanplant sekerlik in haar guns getel met die beoordeling van die kompetisie.
�Daar is spesifieke kriteria waaraan voldoen moet word binne die kompetisie, onder andere dat jy �n vrou moet wees, dat die boerdery in jou naam geregistreer moet wees en dat jy �n lening by Landbank moet h�, wat goed bestuur word. �n Paneel van beoordelaars kyk ook na die profiel van die boerdery. �n Mens word genomineer om aan die kompetisie deel te neem en daar is verskillende kategorie�. Ek is as wenner van die kategorie vir Nasionale Markte aangewys,� vertel Christa �n bietjie meer oor die kompetisie.
Christa is deur die Bojanala Departement van Landbou in kennis gestel dat sy vir die kompetisie genomineer is, waarna baie gesprekke gevolg het en inligting deurgegee moes word. Besoeke is op die plaas afgel� en in Augustus 2009 het �n groep van vyftien persone, elkeen verteenwoordigend van �n departement (onder anderde Landbou, Jeug, Plaaslike Munisipaliteite en Bemarking) Christa besoek. �n Verteen-woordiger van Total, wat as hoofborg van die kompetisie opgetree het, was ook daar. Met die besoek agter die rug is Christa teen einde 2009 in kennis gestel dat sy as wenner van haar afdeling aangewys is en �n trofee, sowel as �n kontantprys, is aan haar oorhandig.
�Die kompetisie word gere�l om plattelandse vroueprodusente aan te moedig om selfversorgend te wees, ho�r doelwitte te bereik en ook �n plek van erkenning in die landbou te beklee. Dit poog om vroue op te hef,� het Christa verder vertel.
Christa se boerdery bestaan egter nie net uit �n saaigedeelte nie. As �n boerderyvertakking speel die kommersi�le Santa Gertrudis-beeskudde �n groot rol in die volhoubaarheid van die boerdery. Die speenkalwers word bemark en daar is onlangs begin met kruisings met die Romagnola-ras. Di� kruisings word met kunsmatige inseminasie (KI) bewerkstellig.
�Die ho�r insetkoste wat produsente deesdae die hoof moet bied, maak diversifikasie noodsaaklik. Boerdery het absoluut �n besigheid geword, daarom is dit noodsaaklik dat die graanmarkte elke dag gevolg moet word,� het Christa ges�.
Die grootste risiko wat die boerdery vir Christa inhou, is die natuur. Daarom verklaar sy onomwonde dat sy nie sonder versekering boer nie.
As lid en aandeelhouer van Senwes, doen sy haar aankope by die Senwes Village op Ventersdorp.
Christa se trekkervloot bestaan hoofsaaklik uit John Deere�s en trekkers en implemente word oor tyd aangevul, wanneer en soos nodig.
Die lekkerste lekker van boerdery is, volgens Christa, wanneer dit gere�n het en jy jou beplanning tot uitvoer kan bring. Sy vertel ook dat haar gunsteling ding om te doen is om vroegoggend in haar bakkie te klim en by die watergat te gaan sit om die diere dop te hou.
Behalwe vir die boerdery, is Christa ook baie betrokke by die Noordwes Vroue Landbou-unie. Sy is �n spysenier by die kerk en verskaf gereeld verversings by die beesveilings op Derby. Gemeenskapswerk is ook vir haar �n prioriteit en twee tot drie keer per jaar lewer sy �n bydrae by die Koster-tehuis.
Haar oudste dogter, Leona, is �n ouditeur, terwyl die middelste dogter, Simon�, op die plaas by haar woon. Haar jongste dogter bly in Derby, waar sy en haar man �n antiekwinkel en �n slaghuis besit.
�Met die boerdery saam, was daar goeie jare, maar ook moeilike jare � min re�n, swak graanpryse, ho� insetkoste � maar ek is steeds op die plaas,� vertel Christa. En as �n mens mooi luister, kom jy agter dat dit is waar sy die graagste wil wees.
Kompetisie daarop gemik om vroueprodusente te bemagtig
Die Vroueprodusent van die Jaar-kompetisie is in 1999 deur die Nasionale Departement van Landbou ge�nisieer. Volgens die Departement, is die doel van die kompetisie om vroue in landbou te bemagtig deur hul bydraes te erken en hul sigbaarheid te verbeter.
Daar is vyf kategorie� waarin vroueprodusente kan deelneem, naamlik: Beste Produsent vir Uitvoermarkte; Beste Produsent vir Nasionale Markte; Beste Produsent vir Informele Markte; Beste Produsent vir Huishoudelike Gebruik � Agterplaas Groentetuine; en Beste Produsent vir Huishoudelike Gebruik � Gemeenskaplike Groentetuine.
In die kategorie Beste Produsent vir Nasionale Markte, waar Christa Grey as wenner aangewys is, het die volgende kriteria gegeld:
� Moet �n produsent of produsentegroep in eie reg wees;
� Wys �n mate van vernuwing en kreatiwiteit in die verbetering van bestaande boerderysisteme;
� Produseer vir nasionale markte � met produkte wat oor provinsiale grense versprei word of deur nasionaal erkende besighede verhandel word;
� Verbind tot die beskerming van natuurlike hulpbronne en die volhoubaarheid van hierdie hulpbronne; en
� Demonstreer goeie bestuursvermo� en vernuwing in finansi�le bestuur.
Inligting uit �n dokument saamgestel deur die Nasionale Departement van Landbou.
SAVLU �n gedugte organisasie
Deur die afgelope 75 jaar, het die Suid-Afrikaanse Vroue Landbou-unie (SAVLU) vroue oor kulturele grense heen regoor die land met mekaar verbind en opleiding en ontwikkeling verskaf. Die Suid-Afrikaanse vroue het, soos die tye verander, die voorskoot verruil vir beplanning rondom ekonomiese tydsbestuur, identifisering van behoeftes, bestuur van finansies, ekonomiese groei en ontwikkeling � alles in �n ge�ntegreerde omgewing.
Die SAVLU is die nasionale, samebindende organisasie van vroue-organisasies wat uit landbou ontstaan het. Dit is een van die grootste vroue-organisasies in Suid-Afrika, met meer as 14 000 lede in Suid-Afrika en Namibi�. Die organisasie is in 1931 gestig en as �n sambreel-organisasie, tree dit op in belang van vroue in Suid-Afrika.
Die SAVLU se grondwet spel dit duidelik uit: �...om die samestellende vroue-organisasies te ko�rdineer en om as skakel tussen hulle en die Regering, asook ander organisasies in Suid-Afrika of die buiteland, op te tree.�
Volgens die SAVLU se missie, is dit �n opvoedkundige organisasie wat geleenthede tot verruiming aan vroue met dieselfde waardes bied, sodat hulle �n bydrae kan lewer tot, en daadwerklike aandeel kan h� aan die ontwikkeling van ons land.
Struktuur
Die SAVLU bestaan uit nege provinsiale organisasies, elkeen met �n hele aantal takke wat in streke binne die provinsie gegroepeer is. Elke tak het �n bestuurskomitee en �n president, vise-president, sekretaresse en tesourier. Elke streek binne die provinsie, sowel as elke provinsiale organisasie, het �n soortgelyke bestuurstruktuur.
Lede geniet �n groot aantal opleidingsgeleenthede en inligtingsessies, alles gemik op die verbetering van kennis en vaardighede. Kompetisies word op alle vlakke aangebied om lede aan te moedig om hul kennis te verbeter en vaardighede te toets.
Uitreikingsgeleenthede
Hoewel die SAVLU nie �n welsynsorganisasie is nie, is hul lede betrokke in �n verskeidenheid van gemeenskapsopheffingsprojekte. Van hierdie projekte sluit in: �n sopkombuis vir ouer mense, kosgee-projekte vir skoolkinders, gemeenskaplike groentetuine, skoonmaak-operasies, ko�rdinering van die bou van gemeenskapskli-nieke, vakansiekampe vir minderbevoorregte kinders, die maak van klere vir ouer mense en minderbevoorregtes, die brei van speelgoed, komberse en hoede vir kinders wat chemoterapie ontvang en die toekenning van beurse aan verdienstelike kinders.
Inligting uit www.savlu.org
Elmarie Cronje is die Redakteur van Senwester. Stuur �n e-pos aan [email protected] of skakel haar by (018) 468-2716.
Foto�s
Foto 1: Christa en haar plaasbestuurder, Wilhelm Claassen, verbou groten-deels mielies in hul boerdery.
Foto 2: Sojabone maak ook �n deel uit van di� gediversifiseerde boerdery.
Foto 3: Christa Grey (VLU Suid-Derby-tak in die Platinastreek en Vroueprodusent van die Jaar), Alta van Aardt (Voorsitter: Platinastreek en eerste Vise-president van Noordwes VLU), Louise Smith (voormalige Streeksvoorsitter VLU) en Magdie de Kock (voormalige President van Mpumalanga VLU)
Foto 4: Christa se beesvertakking speel �n belangrike rol in haar boerdery.
Foto 5: Een van Christa se voorliefdes is porselein en sy koop graag stukke wat vir haar mooi is, aan wanneer sy reis.