Hoe kan die siekte bestry word?
Daar is verskeie opsies wat gevolg kan word om die siektedruk te elimineer. Eerstens kan konvensionele bewerking toegepas word. Die mieliereste word dan diep ingewerk om sodoende te verhoed dat alle bronne van inokulum of spore nie met die koringplant in aanraking kan kom nie.
Tweedens moet ’n wisselboustelsel, wat net koring en mielies insluit, vermy word, omdat albei grasgewasse is en fusarium (aarskroei) ook die mielieplant besmet en die siektedruk vir die daaropvolgende koringaanplanting verhoog. Daar moet dus gepoog word om, sover moontlik, breëblaargewasse as ’n bykomende wisselbougewas in te sluit.
Derdens moet daar ’n goeie chemiese bespuitingsprogram wees om te verseker dat die inokulumdruk beperk word. Om laasgenoemde egter te verseker, is dit krities dat daar op die regte tyd in die groeistadium gespuit word en dat ’n doeltreffende chemiese middel gebruik word. ’n Verdere vereiste is dat die regte metode van bespuiting gevolg moet word.
Vierdens moet gekyk word na kultivars wat meer verdraagsaam is teenoor die siekte. Dit is dan ook hier waar Sensako inskakel met ’n verskeidenheid kultivars wat goed presteer onder hoë siektedruk.
Genetiese weerstand teen fusarium is beskikbaar in sekere kiemplasma. Die lyne is egter nie aangepas in Suid-Afrika nie en boonop is die weerstand baie moeilik oordraagbaar na aanvaarbare plaaslike kultivars. Sensako gebruik hoofsaaklik kiemplasma afkomstig van Sjina en Meksiko, wat goeie weerstand vir fusarium toon. Daar is ook DNA-merkers ontwikkel om die teling vir fusarium-weerstandslyne te bespoedig. Sensako het reeds met behulp van dié merkertegnologie daarin geslaag om ’n kultivar met ’n verbeterde verdraagsaamheid vry te stel. In Tabel 1 kan gesien word hoe die Sensako-materiaal vaar teenoor Kariega, een van die opposisiekultivars in die besproeiingsgebiede.
Weerstand kan op drie verskillende maniere werk om fusarium te onderdruk:
Tipe 1-weerstand
Dit sluit in die vermoë waaroor die kultivar beskik om te verhoed dat die fusarium-spore die blompakkies binnedring (penetreer).
Tipe 2-weerstand
Indien die spore wel die blompakkie binnedring, verhoed die koringplant dat die patogeen verder versprei.
Biochemiese weerstand
As die bogenoemde weerstandsmeganismes gefaal het, is die laaste poging waaroor die koringplant beskik, sy vermoë om te verhoed dat die toksiene, wat deur die fusarium geproduseer word, tot lae vlakke beperk word.
Behalwe die genetiese weerstand, kan ontsnapping deur vinnige korrelvulperiode of omgewingstoestande vatbare kultivars help om die siekte te beperk. Sensako poog om weerstand in te bou wat die penetrasie, sowel as die infiltrasie van blompakkies, verhoed.
Die Universiteit van die Vrystaat (UV), onder die leiding van Wilmarie Kriel, is besig om te kyk na die vlakke van mikotoksienes wat geproduseer is op die verskillende kultivars om sodoende vas te stel of daar ook biochemiese weerstand in die tans beskikbare kultivars is.
In die onderstaande tabel kan gesien word hoe die verskillende lyne en kultivars onder ’n hoë natuurlike fusarium-infeksie gepresteer het. Die proef is deur Wilmarie gedoen naby Douglas in die Noord-Kaap. Lyne 1 en 2 is nuut-ontwikkelde lyne wat eers later vir kommersiële verbouing beskikbaar sal wees. In albei die gevalle het nie een van hulle die weerstandsgene nie. Lyne 1 en 2 het naas die bekende verboude kultivars die hoogste lesings vir algemene siekteteenwoordigheid gekry.
Nieteenstaande die laasgenoemde het die lyne uitstekende opbrengste gelewer, gemeet teenoor Kariega. Deur dus bloot sulke lyne te vermy weens hul siektelesing, kan die produsent egter slegter af wees, omdat die lyne se opbrengsprestasie ver-goed daarvoor.
SST 843 is die nuwe kultivar wat SST 822 gaan vervang. Hoewel die kultivar nie genetiese weerstand het nie, het dit die vermoë om die siekte vry te spring. Dit kan moontlik toegeskryf word aan sy vinnige korrelvulperiode, wat dit vir die fusarium-spore onmoontlik maak om die plant te penetreer. As daar na die UV se siektelesing gekyk word, kan gesien word dat SST 843 ’n lae lesing het wat aantoon dat daar min siekte teenwoordig was.
As ’n mens kyk na die werk wat deur GWK gedoen is en waar die kultivars in stroke geplant was, het SST 843 kop en skouers uitgestaan bo die res (sien onderstaande grafiek). Ten spyte van die goeie vertoning van SST 843, is die opbrengsvlakke van al die kultivars laer, wat betekenisvolle verliese deur fusarium aandui en dus die noodsaaklikheid van weerstand beklemtoon.
Tans is die beste oplossing om ’n kultivar te plant wat jou ’n kans gee om ’n goeie opbrengs te kry in samewerking met ’n geïntegreerde chemiese beheerprogram. Die chemiese beheerprogram behels ’n goeie benatting van die aar, wat beteken dat die hele aar met die chemiese middel bedek moet word. Daar is egter in Noord-Natal gevind dat ’n bespuiting met ’n vliegtuig nie baie doeltreffend is nie. Hier is nog baie werk nodig, maar die chemiese agente wat baie met die siekte te doen kry, veral in die Noord-Kaap en Noord-Natal, het al verskeie produsentproewe gedoen om by ’n antwoord uit te kom en hulle is die aangewese persone om mee te gesels. Hul is van mening dat bespuitings met ’n trekker baie meer doeltreffend is, ten spyte van die nadeel dat die koring beskadig word tydens die spuitaksie.
Hierdie artikel is geskryf deur Francois Groenewald van Sensako.
Grafieke en tabelle
Tabel 1: Sensako kultivars en lyne onder hoë fusarium-druk.
Grafiek 1: GWK-strookdata, soos deur die Universiteit van die Vrystaat deurgegee.