Die doel van dié artikel is om te kyk watter gewas, en teen watter opbrengspeil en prysvlak die produsent kan plant met die stygende insette, wat steeds ’n bevredigende marge sal realiseer.
Insetkoste stygings van vernaamste grane
Sedert die vorige seisoen het direkte insetkoste met ongeveer 50% gestyg (berekening tot en met Junie 2008), met inagneming van alle gewasse en verskillende verskaffers. In Grafiek 1 kan die toename per item gesien word.
Styging in produksiekoste van BT-mielies in die Noord-Vrystaat
Indien daar na die groot styging in kunsmispryse (136%) en brandstof (73%) gekyk word in Grafiek 1 en dit word vergelyk met die persentasie-bydrae wat kunsmis (38%) en brandstof (15%) respektiewelik tot mielieproduksie maak in Tabel 1, is die styging in produksiekoste vir mielies 66% in vergelyking met die 50% styging vir alle insetkoste. Sonneblom het ’n soortgelyke tendens as dié van mielies.
Insetkoste vir verskillende opbrengsmikpunte vir BT-mielies in die Noord-Vrystaat; spoorverkeerstelsel; en sonneblom in die Noord-Vrystaat
Vir die komende seisoen is dit uiters belangrik dat die produsent deeglik sal beplan om te kyk teen watter opbrengs- en prysvlakke hy ’n goeie marge kan realiseer. Die koste van produksie het drasties toegeneem, wat ’n groter risiko vir die produsent inhou as wat die geval was in die vorige produksieseisoen. Om die besluit oor produksie vir die produsent te help vergemaklik, word in Tabelle 2 en 3 die insetkoste vir produksie van BT-mielies in die Noord-Vrystaat-streek met ’n spoorverkeerstelsel en sensitiwiteitsanalise gegee. Tabelle 4 en 5 toon die insetkoste van sonneblomproduksie en sensitiwiteitsanalise in die Noord-Vrystaat.
Soos gesien kan word in Tabel 3 kan die produsent selfs teen ’n produsentprys van R1 750/ton en ’n opbrengs van 3 ton per hektaar ’n relatiewe goeie marge realiseer.
Berekenings in Tabel 2 en Tabel 3 is gedoen teen ’n brandstofprys van R10 per liter. Die koste neem egter toe teen tussen R75 en R85 per hektaar vir elke R1/liter styging in brandstofprys. Indien gekyk word na die twee gewasse sal die produsent sien dat teen genoemde koste teenoor kommoditeitsprysvlakke daar vir elke 1,5 ton sonneblom 4 ton mielies geproduseer moet word om dieselfde marges te realiseer.
Gevolgtrekking
Insetkoste en voedselpryse het drasties gestyg die afgelope paar maande en verdere stygings is nie uitgesluit nie. Die redelike onsekerheid of daar geproduseer kan word teen die huidige hoë insetkoste is grootliks geneutraliseer deur die stygende graanpryse.
Landbou (voedselproduksie) is ’n sektor van die ekonomie wat wêreldwyd onder druk is weens ’n kombinasie van faktore. Daaronder is die toenemende vraag na stapelvoedsel soos rys en koring uit snelgroeiende lande soos Sjina en Indië en mielies in Afrika. Die invloed van bio-brandstowwe is kleiner as wat voorspel is en dit het hoofsaaklik slegs in die VSA en in ’n mindere mate Europa ’n rol te speel.
Suid-Afrika, wat eens ’n netto uitvoerder van voedsel was, het reeds ’n netto invoerder geword. Die tekorte op die betalingsbalans is reeds by vlakke van 9% wat die hoogste in 26 jaar is, wat ook plaaslike prysvorming kan stut.
Dit is dus duidelik dat voedselsekerheid toenemend belangrik word vir alle lande en dat graanpryse nog verder kan styg. Die produsent moet egter daarop let dat daar deurentyd gekyk moet word na die prys tot opbrengs-verhoudings om maksimale marges te realiseer.
Verwysings
Webbladsye beskikbaar:
Omnia kunsmis pryslyste: http://www.omnia.co.za/MediaLib//Downloads/NutriologyHomepage/Price%20List%201%20May%202008.pdf
Graan SA: http://www.grainsa.co.za/marketstat.asp
Safex: http://www.safex.co.za/ap/
News24.com: http://www.news24.com/Beeld/Home/
Grobbelaar, M.M. Mei 2008. Persoonlike mededeling en onderhoud. Spesialis Graananalis, Senwes Groep.
Styging van insette: Alle insetkoste-items vir alle gewasse.
Persentasie-styging per insetkoste-item van produksiekoste vir BT-mielies; Noord-Vrystaat-streek van die 2007/2008-seisoen tot die 2008/2009-seisoen.
Opsommende inkomste-kosteraming vir spoorverkeer BT-mielies; Noord-Vrystaat; teen verskillende opbrengsmikpunte teen ’n produsenteprys van R1 950/ton, soos op Safex tydens skrywe van die artikel.
Sensitiwiteitsanalise van BT-mielies; Noord-Vrystaat; spoorverkeerstelsel.
Opsommende inkomste-kosteraming vir sonneblom in die Noord-Vrystaat teen verskillende opbrengsmikpunte teen ’n produsenteprys van R4 500/ton, soos op Safex tydens skrywe van die artikel.
Sensitiwiteitsanalise van sonneblom; Noord-Vrystaat.