In this article:

• Elemente van ‘n mededingende voordeel
• Elk van die fasette word vervolgens kortliks toegelig
• Stap 1: Markanalise
• Stap 2: Vaardigheidsevaluasie
• Stap 3: Hulpbron-evaluasie
• Stap 4: Bepaal mededingende voordeel
• Stap 5: Segment-posisionering
• Stap 6: Strategie formulering
• Samevatting
• Bronnelys
• Grafieke
   

Die volhoubaarheid van enige tipe onderneming is ten nouste gekoppel aan die mededingende voordeel wat, hetsy in die produksieproses of die markplek, bewerkstellig kan word. Holisties beskou kan sodanige voordeel slegs uit een of hoogstens ‘n kombinasie van die volgende twee bronne verkry word, naamlik kwaliteit hulpbron(ne) en unieke vaardighede, wat weer die basis vorm vir die saamstel van ‘n besigheidstrategie.

In hierdie artikel word gepoog om vir jou as kommersiële produsent ‘n proses-raamwerk te bied, waarbinne ‘n strategie vir die boerdery ontwikkel kan word, wat gerig is op ‘n mededingende voordeel en volhoubaarheid.

Elemente van ‘n mededingende voordeel
Ten einde volhoubare produksie te verseker, is dit noodsaaklik dat daar op die sterk punte in die boerdery gefokus word waaruit ‘n mededingende voordeel bewerkstellig kan word wat die gewenste prestasie uitkoms(te) sal kan lewer.

Om ‘n mededingende voordeel te handhaaf, is dit van kritiese belang dat voldoende fondse gereserveer word vir instandhouding van die bronne waaruit dié voordeel bewerkstellig word. Produsente moet besef dat hulle, vir suksesvolle voortbestaan, indirek toenemend onder mekaar begin meeding.

Elk van die fasette word vervolgens kortliks toegelig (Sien Figuur 4):

Stap 1: Markanalise
Die behoeftes, voorkeure en vereistes van die voornemende koper/verbruiker bepaal primêr wat geproduseer moet word. Dit is derhalwe krities om ‘n bemarkingsbenadering te volg wat gemik is op die verbruiker, eerder as die produk. Enkele voorbeelde is GMO of GMO-vrye mielies, organies of nie-organies geproduseerde produkte en ligging vanaf die mark (dit wil sê logistiek).
Deur van die waarde-vergelyking gebruik te maak, kan tot ‘n groot mate bepaal word tot welke mate die produk(te) wat vervaardig word en die boerdery in die algemeen aan die kliënt se verwagtinge sal voldoen.

(Sien grafiek 1)

Kwaliteit – tot welke mate voldoen die produk aan die kliënt se vereistes en verwagtinge? “Quality is in the eye of the beholder and the beholder is the customer.”
Spoed – hoe vinnig en gereeld kan die produk aan die mark voorsien word?
Buigsaamheid – tot welke mate kan die produk se eienskappe gewysig word om aan veranderende behoeftes te voldoen?
Koste – alle koste wat deur die kliënt aangegaan moet word om die produk te bekom en te gebruik.

Stap 2: Vaardigheidsevaluasie
Hulpbronne kan alleenlik produktief aangewend word indien daar oor sekere vaardighede in die onderneming beskik word, wat onder andere die volgende insluit:

• Unieke produksietegnieke.
• Effektiewe inligtingstelsels.
• Goeie onderhandelingsvaardighede.
• Innovasie en kreatiwiteit.
• Motivering van personeel – aansporingstelsels.
• Aanpasbaarheid.

Stap 3: Hulpbron-evaluasie
Die kritiese vraag is of jou boerdery-onderneming oor al die nodige hulpbronne beskik om die produk te kan produseer wat die mark verlang.

Hulpbronne (reeds in die vorige artikel meer breedvoerig bespreek) sluit die volgende in:

• Fisies – ligging, grootte en kwaliteit van grond en veld.
• Finansies – leen- en inkomste-genererende vermoë.
• Tegnologie – die beskikbaarheid en aanwending van
  beproefde tegnologie.
• Mannekrag – vaardighede, lojaliteit, bemagtiging, erkenning.
• Reputasie – integriteit en eerbaarheid.

Stap 4: Bepaal mededingende voordeel (Sien figuur 3)

Na afloop van die evaluering van die hulpbronne en vaardighede tot die boerdery se beskikking, behoort ‘n mededingende voordeel geïdentifiseer te kan word wat in die volgende twee generiese kategorieë verdeel kan word:

• Die produseer van ‘n identiese produk as jou mede produsent teen ‘n laer koste (koste leierskap).
• Die produseer van ‘n gedifferensieerde (unieke) produk teen ‘n pryspremie (differensiasie leierskap).

Vernaamste kenmerke van koste leierskap:

• Produseer hoofsaaklik vir die kommoditeitsmark – spesialisasie.
• Bewerkstellig skaalvoordele – kwantiteit/volume.
•  Ervaringskurwe – produksiepraktyke.
• Bogemiddelde kostebestuur.
• Optimale kapasiteitsbenutting (plooibaar).
• Goeie bedingingsmag – aankope.

Die volg van ‘n lae-koste strategie is toepaslik in die volgende gevalle:

• Die produk/kommoditeit is grootliks standaard en redelik algemeen beskikbaar.
• Daar bestaan sterk prysmededinging tussen produsente.
• Daar bestaan min ruimte vir produk differensiasie, waar die koper bereid sal wees om ‘n premie daarvoor te betaal.
• Koper(s) is baie en beskik oor sterk bedingingsmag.

Differensiasie leierskap word gekenmerk deur:

• Produseer vir ‘n bepaalde nismark – spesialisasie.
• Unieke produk – handelsmerk (“branding”).
• Gewaarborgde kwaliteit.
• Pryspremie.
• Kreatiwiteit.
• Koper-lojaliteit.

Die navolg van ‘n differensiasie strategie is toepaslik in die volgende gevalle:

• Die pryspremie wat verdien word en die addisionele koste aangegaan om die produk te onderskei, oorskry.
• Die uniekheid van die produk kan nie maklik deur medeprodusente nagevolg word nie.
• Konstante voorsiening van unieke produk kan gewaarborg word.
• ‘n Wesenlike groeipotensiaal bestaan in die mark vir die produk.

Stap 5: Segment-posisionering
Daar moet nou besluit word welke van die volgende marksegment(e) met die produk en mededingende voordeel geteiken gaan word (Figuur 1).

Stap 6: Strategie formulering
Die strategie wat uit vermelde ontwikkel word, moet aan die volgende vereistes voldoen (Figuur 2):

• Dit moet goed inskakel by die boerdery se basiese interne bedrywighede.
• Dit moet verhoogde winsgewendheid tot gevolg hê.
• Die strategie moet volhoubaar wees.
• Die ontwikkeling en implementering van enige strategie moet ‘n bepaalde en duidelik omskryfde doel of fokus voor oë hê.
• Die uitkoms of waarde van die strategie moet sover moontlik gekwantifiseer kan word.
• Die koste om die strategie uit te voer, moet vooraf bepaal word.

Samevatting
Die Suid-Afrikaanse landbousektor verkeer grootliks in ‘n volwasse fase, met uitbreidingsmoontlikhede in slegs enkele kommoditeite. Die korrekte identifisering van ‘n mededingende voordeel staan derhalwe sentraal tot die besluit van welke strategie die boerdery-onderneming sal moet implementeer indien dit ‘n billike kans tot langtermynoorlewing gegun wil word.

Bronnelys
Grant, R.; 1997, Contemporary Strategy Analyses, tweede uitgawe,Blackwell, Massachusetts, VSA.
Leyland, F., Bromfield, D.; 1991, The Marketing Decision-maker,eerste uitgawe, Rustica drukkers, Kaapstad, SA.
Manning, T.; 2003, Making sense out of strategy, eerste uitgawe.

Figures

Grafiek 1

Diagrammatiese voorstelling van segment-posisionering.

Die basiese beginsels van ‘n strategie.

Elemente van ‘n mededingende voordeel.

Raamwerk vir die ontleding en bepaling van ‘n mededingende voordeel.