In hierdie artikel:

• Inleiding
• Wat daarvan as ek kuilvoer sny en dit net so terugvoer vir my vee?
• Kan ek met die graan in ‘n voerkraal waarde toevoeg?
• Kan ek weimielies met skape benut om my graan te bemark?
• Praktiese punte vir voerkraalafronding
• Praktiese punte vir weimielie-afronding
• Tabel 1: Kuilvoerontleding
• Tabel 2: Bemarking van mielies deur afronding
• Tabel 3: Gerealiseerde mielieprys deur middel van weimielies
• Foto's
• Navrae
• Verwysings

Huidige graanpryse (begin van Maart) laat produsente in ‘n werklik benarde situasie. Vanselfsprekend word na alternatiewe gekyk om die swak graanprys teen te werk.
Die gebruik van vee is een van die alternatiewe wat oorweeg word. Kom ons kyk na van die alternatiewe en hoe dit in jou boerdery kan inpas.

1. Wat daarvan as ek kuilvoer sny en dit net so terugvoer vir my vee?
Kuilvoer word uit ‘n voedingsoogpunt beskou as ‘n ruvoer. Groot variasie kom voor in die ontledingstatistiek van kuilvoer. Dit kan te wagte wees aangesien daar ‘n reeks faktore is wat die kwaliteit bepaal, veral tydens die inkuil-proses.

Tabel 1 toon ‘n tipiese mieliekuilvoerontleding vir die Senwes-gebied. Dit is duidelik dat daar voedingstekorte voorkom indien dit vergelyk word met die behoefte van ‘n afrondingsrantsoen. ‘n Verwagte droë materiaalopbrengs van 4 ton/ha – 5 ton/ha is realisties, wat ‘n droë materiaalkoste van meer as R400/ton beteken.

Die verwagte groei wat verkry kan word vanaf skoon kuilvoer sal hoogstens die koste daarvan dek en geen addisionele waarde tot die mielie-oes toevoeg nie.
In afrondingsnavorsing wat met verskeie kuilvoerbronne gedoen is, het O’ Sullivan (2002) gevind dat diere wat ‘n skoon mieliekuilvoerdieet ontvang het se vleiskwaliteit die swakste is.

Voorstelle vir kuilvoergebruike
Indien jy ‘n melkery het, bly dit die beste ruvoerbron. Aangesien kuilvoer ‘n raklewe van etlike jare het, kan jy ook vir die volgende seisoen kuilvoer produseer.
Vir vleisbeeskuddes kan dit as oorwinteringsvoer in kritieke tye (September) benut word, maar aangesien dit duur is, moet die tydperk so kort moontlik gehou word.
Kuil in vir ‘n noodvoerbank wat gehou word vir krisisdroogtetye. (1 ha kuilvoer gee tien tot twaalf koeie kos vir een maand).
Gebruik ruvoer, tesame met kuilvoer, om diere af te rond. ‘n Wesenlike graankomponent word steeds benodig. Maak dus ‘n gedeelte kuilvoer en stroop die res van die graan. Die opsies met die graan vir direkte verkope of deur die vee bly oop, waar die kuilvoer slegs vir vee gebruik kan word.

2. Kan ek met die graan in ‘n voerkraal waarde toevoeg?
Mielies is die hoofkomponent in ‘n afrondingsrantsoen. Konstante ontledingswaardes van mielies maak die voorspelling van diereprestasie baie meer akkuraat as vir kuilvoer.

Tabel 2 toon dat ‘n graanprys van meer as R1 000/ton gerealiseer kan word deur speenkalwers teen huidige vleispryse in ‘n tradisionele voerkraalsituasie af te rond. Geen vleisprysmarge is toegelaat in die berekening nie.

Die effek van 1,5 kg massatoename per dag teen ‘n 1,5% voerkraalmortaliteit is gebruik om die mielieprys te bepaal. Indien bemarking van die mielies deur middel van speenkalwers oorweeg word, moet ‘n paar punte in gedagte gehou word.

• Het jy die infrastruktuur, bestuurs- en bemarkingsvaardighede?
   
• Jy benodig 100 kalwers om 85 ton graan te bemark.
   
• Die bemarking van bg. 85 ton graan benodig ‘n addisionele R226 000 vir die aankoop van die vee, konsentraat en diverse uitgawes.

3. Kan ek weimielies met skape benut om my graan te bemark?
Hierdie is ‘n praktyk waar speenlammers ongestroopte mielies as weidingsgewas benut. Die lammers dien as stropers. Hy het mos sy eie vervoer en ‘n meule in sy bek.

Tabel 3 toon dat mieliebemarking deur lammers R1 170/ton vir die graan kan realiseer. Weer eens is geen prysmarge toegelaat nie, met ‘n 3% mortaliteit. Geen wolinkomste is in berekening gebring nie, maar dit kan ‘n addisionele R20 plus per lam realiseer afhangend van die aankoopooreenkoms.

Die benutting van weimielies deur lammers is ‘n hoë bestuursinsetgedrewe praktyk. Moet dit nie oorweeg as die onderneming se bestuurstyd dit nie gaan toelaat nie. Uit Tabel 3 moet ons die volgende in gedagte hou:

• Vanweë die geweldige hoë weikapasiteit van weimielies word 1 000 lammers benodig om slegs 30 hektaar mielies te bemark (90 ton).
   
• ‘n Addisionele bedrag van R338 000 word benodig om die 90 ton graan deur lammers te bemark.
   
• ‘n Weiperiode van drie maande word benodig waartydens jy aan diefstal blootgestel is.

Dit is duidelik dat vee tans aangewend kan word om ‘n beter mielieprys te realiseer. Die maak en benutting van kuilvoer op sy eie realiseer nie ‘n beter mielieprys nie, maar kan aangewend word in melkerye en om as strategiese voerbank te dien vir die toekoms. ‘n Nadeel van kuilvoer is dat dit net deur vee bemark kan word en dit sluit die deur vir graanbemarking, sou pryse verbeter.

Afronding kan gunstig t.o.v. skaap of bees oorweeg word mits die hulpbronne teenwoordig is om die praktyk optimaal te bestuur. Weimielies is ‘n aanloklike opsie aangesien stroopkoste gespaar word, maar meer kapitaal word benodig as met speenkalwers.

Indien die praktyk oorweeg word, beveel Landboudienste aan dat jy slegs strategies kuilvoer sny. Stroop eerder die graan en hou die bemarkingsopsie na beide afronding of kontantverkope oop. Benut weimielies op klein skaal binne jou bestuursvermoë.

Tabel 1: Kuilvoerontleding
 

Parameter	Kuilvoer	Afrondingsrantsoen
Proteïen %	7 - 7,5	12 - 13
Totale verteerbare voedingstof %	55 - 60	> 72

Tabel 2: Bemarking van mielies deur afronding

Tabel 3: Gerealiseerde mielieprys deur middel van weimielies

Foto's

Kliek op die foto om ‘n hoër resolusie weergawe te sien.
 

Jy kan ‘n beter prys vir jou mielies kry deur beeste en skape self, op die regte manier, af te rond.	Het jy lus om met die huidige mielieprys jou skape in die mielies te jaag?
Hierdie blok mielies is deur skape gestroop... ‘n voorbeeld waar speenlammers ongestroopte mielies as weidingsgewas benut het.

Navrae
Johan Mouton (Vee- en weidingkundige) by (056) 212-2291 of 083 278 7746.

Verwysings
O’ Sullivan A, O’ Sullivan K, Galvin K, 2002.
Grass silage versus maize silage effects on retail packaged beef quality. J Anim Sci. 2002 Jun; 80(6): 1 556 –1 563
Van der Merwe B, 2005. Persoonlike mededeling – Senwesko Voere.
Voerkraalhandleiding, Junie 2000, LNR Dierevoeding en Diereprodukte Instituut.